Οικότοποι

Τί είναι ο οικότοπος;

Τι είναι o οικότοπος;

Στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ δίνονται 2 ορισμοί της έννοιας:

1) Ως φυσικοί οικότοποι ορίζονται χερσαίες περιοχές ή υγρότοποι που διακρίνονται χάριν των βιολογικών (βιοτικών) και μη βιολογικών (αβιοτικών) γεωγραφικών χαρακτηριστικών τους, είτε είναι εξ ολόκληρου φυσικές είτε ημιφυσικές.

Στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ στο Παράρτημα Ι, έχουν συμπεριληφθεί οι φυσικοί οικότοποι κοινοτικού ενδιαφέροντος και είναι αυτοί που σε Ευρωπαϊκό έδαφος των Κρατών μελών:

  • διατρέχουν κίνδυνο να εξαφανισθούν από την περιοχή της φυσικής τους κατανομής
  • ή έχουν περιορισμένη περιοχή φυσικής κατανομής λόγω της μείωσης της ή λόγω του ότι η περιοχή τους είναι εκ της φύσεως της περιορισμένη,
  • ή αποτελούν σπουδαία δείγματα τυπικών γνωρισμάτων μίας από τις ακόλουθες βιογεωγραφικές περιοχές: αλπική, ατλαντική, ηπειρωτική, μακαρονησιωτική και μεσογειακή.

Αυτοί οι τύποι οικοτόπων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση και για τη διατήρηση των οποίων η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ιδιαίτερη ευθύνη, θεωρούνται ως οικότοποι προτεραιότητας και σημειώνονται στο Παράρτημα Ι με έναν αστερίσκο (*).

2) Ο δεύτερος ορισμός αφορά την έννοια του “ενδιαιτήματος” (Habitat) ενός είδους και αναφέρεται ως “οικότοπος ενός είδους”, ο οποίος αποτελεί το περιβάλλον, το οποίο ορίζεται από βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες, στο οποίο ζει το είδος σε ένα από τα στάδια του βιολογικού του κύκλου.

      Όπως έχει αναφερθεί και στην Καρτέλα «Χλωρίδα», η περιοχή των Πρεσπών κατατάσσεται στις πιο πολυποίκιλες από άποψη βλάστησης περιοχές της Ελλάδας, γεγονός που οφείλεται στον συνδυασμό υγροτοπικών, δασικών και λιβαδικών οικοσυστημάτων, πλούσιας γεωλογικής ιστορίας, ιδιαίτερης γεωμορφολογίας και κλιματικής ποικιλότητας.

      Στην περιοχή εμφανίζονται 38 τύποι οικοτόπων εκ των οποίων οι 30 περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, ενώ οι 5 είναι και τύποι οικοτόπων προτεραιότητας.

      Επίσης, 3 από αυτούς έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς σε εθνικό επίπεδο εμφανίζονται μόνο στην περιοχή της Πρέσπας:

    • Παννονικές ενδο-ηπειρωτικές αμμοθίνες (κωδ. 6260),
    • Πρόσκοπη βλάστηση σε βραχώδεις επιφάνειες της Sedo-Scleranthion ή της Sedo albi-Veronicion dillenii (κωδ. 8230), δηλαδή φυτοκοινωνίες που εμφανίζονται σε πυριγενή εδάφη, στον ανατολικό τομέα του Πάρκου, με ισχυρή διάβρωση, πάνω στα οποία η κάλυψη της βλάστησης είναι μικρή
    • Μοισιανά δάση λευκής ελάτης (κωδ. 91ΒΑ)

 

      Οι χερσαίοι οικότοποι που συναντούμε στην Πρέσπα διακρίνονται στις παρακάτω μεγάλες κατηγορίες και στο παρακάτω πίνακα καταγράφονται οι φυσικοί τύποι οικοτόπων που έχουν καταγραφεί στις στις 4 περιοχές Natura της περιοχής:

    • Ανθρωπογενείς
    • Γλυκέων υδάτων
    • Εύκρατων χέρσων εδαφών και λόχμων
    • Υπομεσογειακών και εύκρατων θαμνώνων
    • Σκληρόφυλλων θαμνώνων
    • Φυσικοί και ημιφυσικοί σχηματισμοί λειμώνων (λιβαδιών)
    • Υψηλοί και χαμηλοί τυρφώνες
    • Βράχων και σπηλαίων
    • Δασών
ΚωδικόςΠεριγραφή
62A0Ξηρές χλοώδεις διαπλάσεις της ανατολικής Μεσογείου (Scorzoneratalia villosae)
72A0 Καλαμιώνες
72B0 Κοινωνίες υψηλών βούρλων
91E0* Αλλουβιακά δάση με Alnus glutinosa και Fraxinus excelsior (Alno-Padion, Alnion incanae, Salinion albae)
91BAΜοισιανά δάση λευκής ελάτης
91M0Παννωνικά - βαλκανικά δάση τούρκικης δρυός - κοινής δρυός
92A0Δάση-στοές με Salix alba και Populus alba
925A Δάση οστρυάς, ανατολικού γαύρου και μεικτά θερμόφιλα δάση
3150Ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση τύπου Magnopotamion ή Hydrochaition
3260Ποταμοί από πεδινά σε ορεινά επίπεδα με βλάστηση Ranunculion fluitantis και Callitricho
Batrachion
4060Αλπικά και υποαλπικά χέρσα εδάφη
4090Ενδημικά ορεινά μεσογειακά χέρσα εδάφη με ακανθώδεις θάμνους
5150Σταθερές ξηροθερμόφιλες διαπλάσεις με Buxus sempervirens των βραχωδών κλιτύων
(Berberidion p.p.)
5150Χέρσες εκτάσεις με φτέρη (πτεριάδες)
5160Νοτιο-ανατολικές υπο-Μεσογειακές λόχμες φυλλοβόλων
(Prunion fruticosae)
5340Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου
6170Ασβεστούχοι αλπικοί και υποαλπικοί λειμώνες
6220* Ψευδοστέπα με αγρωστώδη και μονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea
6230* Χλοώδεις διαπλάσεις με Nardus, ποικίλλων ειδών, σε πυριτιούχα υποστρώματα των
ορεινών ζωνών (και των υποορεινών ζωνών της ηπειρωτικής Ευρώπης)
6260Παννονικές ενδο-ηπειρωτικές αμμοθίνες
6290Μεσογειακοί υπονιτρόφιλοι λειμώνες
6420Υγροί μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές πόες από Molinio Holoschoenion
6430Ευτροφικές υψηλές πόες
7140Μεταβατικοί και τρεμώδεις τυρφώνες
8140Βαλκανικοί λιθώνες
8210Ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση
8220Πυριτικά βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση
8230Πρόσκοπη βλάστηση σε βραχώδεις επιφάνειες της Sedo Scleranthion ή της Sedo albi- Veronicion dillenii
8310Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση
9110Δάση οξυάς από Luzulo-Fagetum
9130Δάση οξυάς με Asperulo-Fagetum
9140Υποαλπικά δάση οξυάς με Acer και Rumex arifolius
9150Μεσοευρωπαϊκά ασβεστόφιλα δάση οξυάς Cephalanthero Fagion
9250Δάση δρυός με Quercus trojana
9280Δάση με Quercus frainetto
9560* Ενδημικά δάση με Juniperus sp.
G645 Ελληνικοί υπερ-Μεσογειακοί υγροί λειμώνες

Βιβλιογραφία

  • Ντάφης, Σ., Εύα Παπαστεργιάδου, Ευθαλία Λαζαρίδου, Μαρία Τσιαφούλη. 2001. Τεχνικός Οδηγός Αναγνώρισης, Περιγραφής και Χαρτογράφησης Τύπων Οικοτόπων της Ελλάδας. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ).
  • Βραχνάκης Μ, Φωτιάδης Γ και Καζόγλου Ι. (2011). Τύποι Οικοτόπων Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, Αναγώριση- Καταγραφή 2011. Εταιρία Προστασίας Πρεσπών- ΤΕΙ Λάρισας, 104 σελ. (+Παραρτήματα)
  • Fotiadis G., Vrahnakis M., Kazoglou Y., and Tsiripidis I. (2014) Dry grassland types in the Prespa National Park (NW Greece), including the southern – most occurrence of the priority habitat type “pannonic sand steppes” (code 6260). Hacquetia, 13, pp. 171-189.