Πουλιά

Τα πουλιά είναι το σύμβολο της Πρέσπας και η συνολική τους πανίδα παρουσιάζει ιδιαίτερη αξία καθώς έχει εθνική και διεθνή σημασία λόγω του πλούτου της αλλά και της παρουσίας διεθνώς σημαντικών πληθυσμών σπάνιων ειδών.

Στην ιστορία του πολιτισμού της Πρέσπας επίσης κατέχουν σημαντική θέση. Μια μαρμάρινη πλάκα στη Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου απεικονίζει την επίθεση ενός γερακιού σε έναν ερωδιό. Σε ένα κομμάτι του χρυσοΰφαντου υφάσματος, το οποίο βρέθηκε μέσα στον τάφο του Βούλγαρου Τσάρου Σαμουήλ, απεικονίζονται αετοί με τα κεφάλια τους αντικριστά μέσα σε κύκλους από φυσικά μοτίβα.

Το σύνολο των ειδών ορνιθοπανίδας που έχουν καταγραφεί στην περιοχή των Πρεσπών είναι 275 και από αυτά αναπαράγονται εδώ 149 είδη. Πενήντα τρία από τα φωλεάζοντα ή με τακτική παρουσία είδη της περιοχής, έχουν περιληφθεί στο παράρτημα Ι της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ.

Η Πρέσπα είναι περισσότερο γνωστή για τον διεθνώς σημαντικό αναπαραγόμενο πληθυσμό του αργυροπελεκάνου (Pelecanus crispus). Η αποικία της Πρέσπας είναι η μεγαλύτερη αποικία αργυροπελεκάνου στον κόσμο (το 2018 μετρήθηκαν 1.266 ζευγάρια  του είδους), ενώ διαθέτει και τη μεγαλύτερη πυκνότητα σε σχέση με την έκταση της περιοχής. Σήμερα, η αποικία της Πρέσπας αποτελεί περίπου το 20% του εκτιμώμενου παγκόσμιου αναπαραγόμενου πληθυσμού του είδους, λειτουργώντας ως “πηγή” που τροφοδοτεί άλλες μικρότερες αποικίες στην υπόλοιπη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο σημαντικούς πληθυσμούς έχουν και ο ροδοπελεκάνος (Pelecanus onocrotalus) και η λαγγόνα (Phalacrocorax pygmaeus). Οι ροδοπελεκάνοι φωλιάζουν αργότερα από τους αργυροπελεκάνους, αφού φτάσουν στις λίμνες γύρω στον Απρίλιο, μετά από ένα μακρύ μεταναστευτικό ταξίδι από τις λίμνες της κοιλάδας Rift, στο  Σουδάν. Σε δυο περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου, στη Μικρή Πρέσπα και στο Δέλτα του Δούναβη στη Ρουμανία, τα δύο είδη σχηματίζουν μικτές αποικίες.

Λαγγόνα- Phalacrocorax pygmeus με γαμήλιο φτέρωμα- Π. Σταθόπουλος/Αρχείο ΦΔΕΠαΠ
Λαγγόνα- Phalacrocorax pygmeus με γαμήλιο φτέρωμα- Π. Σταθόπουλος/Αρχείο ΦΔΕΠαΠ

Σε εθνικό επίπεδο σημαντικούς αναπαραγόμενους πληθυσμούς έχουν: η σταχτόχηνα (Anser anser), ο χηνοπρίστης (Mergus merganser), ο αργυροτσικνιάς (Egretta alba) κ.α. Η λίμνη Μεγάλη Πρέσπα δεν παγώνει ποτέ και έτσι σε αυτήν διαχειμάζει το 20% και το 35% από σκουφοβουτηχτάρια (Podiceps cristatus) και μαυροκέφαλες πάπιες (Aythya fuligula), που διαχειμάζουν στην Ελλάδα. Επίσης, σημαντικούς διαχειμάζοντες πληθυσμούς σε εθνικό επίπεδο έχει και ο νανοπρίστης (Mergellus albellus).

Σταχτόχηνες, η μία δακτυλιωμένη, Anser anser- Greylag goose
Σταχτόχηνες, η μία δακτυλιωμένη, Anser anser- Greylag goose

Στους καλαμιώνες της περιοχής φωλιάζουν 8 είδη ερωδιών με τους πιο κοινούς, τους Λευκοτσικνιάδες, τους Αργυριτσικνιάδες και τους Στακτοτσικνιάδες. Επίσης, κάποια άλλα μεταναστευτικά είδη που μπορούν να παρατηρηθούν το καλοκαίρι είναι: ο κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides), ο πορφυροτσικνιάς (Ardea purpea) και ο μικροτσικνιάς (Ixobrychus minutes) (το μικρότερο είδος ερωδιού που μπορεί να δει κανείς στην Πρέσπα) και νυχτοκόρακες (Nycticorax nycticorax).

Κάποια από τα υδρόβια πουλιά της Μικρής Πρέσπας βρίσκονται στο επίκεντρο διαχειριστικών δράσεων για την διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας στη λίμνη. Από το 2017 και με ορίζοντα το 2021 υλοποιείται στην περιοχή το πρόγραμμα LIFE Prespa Waterbirds – LIFE15 NAT/GR/000936 με τίτλο: «Δράσεις για την προστασία των υδρόβιων πουλιών στη Μικρή Πρέσπα: συμβάλλοντας στην προσαρμογή των οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή και δημιουργώντας οφέλη για την τοπική κοινωνία». Για να μάθετε περισσότερα για το πρόγραμμα επισκεφτείτε τη σελίδα:

https://www.prespawaterbirds.gr/index.php

Είδος Αριθμός ζευγαριών 2018
Αργυροπελεκάνος (Pelecanus crispus) 1266
Ροδοπελεκάνος (P. onocrotalus) 588
Λαγγόνα (Microcarbo pygmaeus) 2051
Κορμοράνος (Phalacrocorax carbo) 580
Αργυροτσικνιάς (Ardea alba) 135
Σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea) 31
Πορφυροτσικνιάς (Α. purpurea) 5
Λευκοτσικνιάς (E. garzetta) 100
Κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides) 31
Νυχτοκόρακας (Nycticorax nycticorax) 89
Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus) 1

Ορνιθοπαρατήρηση

 

Ο καλύτερος μήνας για να απολαύσει κανείς τη μεγαλύτερη ποικιλία πουλιών στην Πρέσπα είναι ο Μάιος, όταν συνεχίζεται η ανοιξιάτικη μετανάστευση και τα περισσότερα πουλιά που αναπαράγονται στην περιοχή έχουν ήδη φωλιάσει. Μέχρι τα μέσα του χειμώνα ο αριθμός ειδών μειώνεται κατά πολύ λόγω του κρύου.

 

Πού;

 

  • Αναζητήστε πουλιά στα ρηχά νερά της Μικρής Πρέσπας, κρυμμένα μέσα στους καλαμιώνες, στο λιμάνι των Ψαράδων, στο παραλίμνιο δάσος, στην εκβολή του ρύακα του Αγίου Γερμανού και στα δάση της περιοχής.
  • Στα ρηχά νερά και στους καλαμιώνες της λίμνης Μικρή Πρέσπα ή γύρω από την Κούλα που ενώνει τις δύο λίμνες αναζητήστε τους ερωδιούς.
  • Στο όρος Ντέβας μπορείτε να δείτε Δεντρότσιχλες και Βλαχοτσίχλονα.
  • Το παραποτάμιο δάσος του ρύακα του Αγίου Γερμανού, αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας διάδρομο ημιφυσικής βλάστησης ανάμεσα στις φτωχές από άποψη βιοποικιλότητας καλλιέργειες και φιλοξενεί Θαμνοφυλλοσκόπους, Κιτρινοστριτσίδες, Μαυρομυγοχάφτες, Τσαλαπετεινούς, Συκοφάγους, Αηδόνια, Αετομάχους κτλ.
  • Στην εκβολή του ρύακα μπορείτε να παρατηρήσετε Ερωδιούς, Λευκοσουρουράδες και Ακτίτες, Λασπότρυγγες και … που τσιμπολογάνε ασπόνδυλα από το λεπτόκοκκο ίζημα της ακτής.
  • Στο παρόχθιο δάσος σημύδας θα ακούσετε Αηδόνια, μπορεί να δείτε τους εντυπωσιακούς Συκοφάγους και μπορεί να παρατηρήσετε ακόμη Σακουλοπαπαδίτσες, Κούκους, Τσαλαπετεινούς, Διπλοκαφαλάδες και Ψευταηδόνια.
  • Στα δάση οξυάς θα παρατηρήσετε Σπίνους, Δεντροτσοπανάκους, Βλαχοτσίχλονα, Δεντροσταρληθρες και Νεροκότσυφες μέσα στα ρέματα που τα διασχίζουν.
  • Στα δάση Βελανιδιάς, Αρκεύθων και Πυξών θα δείτε Κοκκινοτσιροβάκο, Κίσσες, Κοκκινολαίμηδες, Τρυποφράκτες, Κοτσύφια, Δεντροφυλοσκόπους, Γαλαζοπαπαδίτσες και Δρυοκολάπτες.
  • Επίσης την περίοδο της άνοιξης εντός των οικισμών θα δείτε τα σπιτοχελίδονα (Delichon urbica) που χτίζουν τις οικογενειακές τους φωλιές κάτω από τις άκρες από τις στέγες. Σε άλλες περιοχές μπορεί να παρατηρήσετε τα βραχοχελίδονα (Ptyonoprogne rupestris) που χρησιμοποιούν βράχους ή βραχώδη σημεία για τη φωλιά τους και τα ορθοχελίδονα (Riparia riparia) που τους αρέσει να ζουν σε αποικίες σε αμμώδεις όχθες στα ποτάμια όπου κυνηγούν έντομα.