Ψάρια

Η ιχθυοπανίδα των Πρεσπών είναι μοναδική, μια από τις αυθεντικότερες της Ελλάδας και αποτελεί μια ιδιαίτερα πολύτιμη φυσική αξία του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, που πρέπει να διαφυλαχθεί και για τις επόμενες γενιές.

 

Στη Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα έχουν παρατηρηθεί 23 είδη ψαριών, εννιά από τα οποία είναι ενδημικά, δηλαδή βρίσκονται μόνο στις Πρέσπες και πουθενά αλλού στον κόσμο, γι’ αυτό και προστατεύονται από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία.

Αυτά είναι: η Πέστροφα των Πρεσπών (Salmo peristericus), η Μπράνα (Barbus prespensis), η Πλατίκα (Rutilus prespensis), το Τσιρόνι (Alburnus belvica), το Σκουμπούζι (Chondrostoma prespense), ο Κέφαλος (Squalius prespensis), το Τσιρονάκι (Alburnoides prespensis), η Βρυγοβελονίτσα (Cobitis meridionalis) και η Τσίμα (Pelasgus prespensis). Οκτώ από αυτά από τα είδη, χαρακτηρίζονται ως «Τρωτά» ή ως «Κινδυνεύοντα». Η πέστροφα Salmo peristericus είναι ίσως το πλέον απειλούμενο ενδημικό είδος, καθώς ζει μόνο σε 4 ποτάμια που χύνονται στη λίμνη Μεγάλη Πρέσπα: στον Γεροπόταμο της κοιλάδας του Αγ. Γερμανού, στα γειτονικά Brajcisnka, Ranska και στον ρύακα LevaReka της Βόρειας Μακεδονίας.

 

Επίσης από τα 23 είδη τα 12 είναι ξενικά είδη: Πεταλούδα, Χορτοφάγος Κυπρίνος, Κουνουπόψαρο, Ασημοκυπρίνος, Ηλιόψαρο, Αμερικάνικη πέστροφα, Κινέζικη Λεστιά, Ψευτορασμπόρα, Αμούρι, Πέστροφα της Αχρίδας, Γουλιανός και Γλύνι.

Τα συγκεκριμένα είδη μεταφέρθηκαν στην περιοχή κυρίως μέσω των εμπλουτισμών. Μερικά από τα είδη αυτά δεν αναπαράγονται και σιγά σιγά εξαφανίζονται, ενώ κάποια άλλα πολλαπλασιάζονται με αποτέλεσμα να απειλούν τα ενδημικά είδη.

Η Πέστροφα των Πρεσπών

 

Από τα ενδημικά είδη που φιλοξενούνται στην Πρέσπα, ιδιαίτερη αξία έχει η αναφορά στην ενδημική Πέστροφα Salmo peristericus.

 

Η ξεχωριστή της ιστορία ξεκινάει το 1938 όταν ο Karaman ήταν ο πρώτος που την περιέγραψε από δείγματα προερχόμενα από τον ποταμό Brajcinska, της Βόρειας Μακεδονίας, και τη λίμνη, και αναγνώρισε την πέστροφα των Πρεσπών ως υποείδος της κοινής πέστροφας, Salmo trutta peristericus. Αργότερα, ο πληθυσμός του ποταμού του Αγίου Γερμανού υποβλήθηκε σε νέες ταξινομικές αναλύσεις με βάση τη μορφολογία και τη γενετική και έτσι πρόσφατα αναγνωρίστηκε ως ξεχωριστό είδος από τους Kottelat & Freyhof (2007).

Salmo Peristericus
Η κατανομή της ενδημικής πέστροφας των Πεσπών- Κόκκινο Βιβλίο των Σπονδυλοζώων της Ελλάδας
Η κατανομή της ενδημικής πέστροφας των Πεσπών- Κόκκινο Βιβλίο των Σπονδυλοζώων της Ελλάδας

Οικολογικές απαιτήσεις

 

Το είδος θεωρείται ότι ήταν λιμναίο στο παρελθόν και εισερχόταν στα ποτάμια και στα ρέματα μόνο κατά την ωοτοκία. Σήμερα όμως, η εξάπλωση του είναι περιορισμένη στα ανώτερα τμήματα τεσσάρων ποταμών, ενώ η σύνδεση με τη λίμνη Μεγάλη Πρέσπα είναι περιορισμένη, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

 

Η πέστροφα των Πρεσπών, καθώς είναι περιορισμένη στα ανώτερα τμήματα των ποταμών της περιοχής, εξαρτάται από δύο κυρίως τύπους ενδιαιτημάτων: τον ποταμό και τη γειτονική παραποτάμια ζώνη (παραποτάμιο δάσος).

 

Η ποιότητα τους εξαρτάται από:

  • τη διαθεσιμότητα κρυψώνων,
  • το αριθμό και το μέγεθος των φυσικών δεξαμενών νερού (βαθιές λιμνούλες μέσα στην κοίτη),
  • την έκταση της πλημμυρισμένης κοίτης, και
  • την παρουσία/απουσία υπολειμμάτων ξύλου.
Τυπικό ενδιαίτημα της ενδημικής πέστροφας- Ε. Καζιλα/ Αρχείο ΦΔΕΠαΠ
Τυπικό ενδιαίτημα της ενδημικής πέστροφας- Ε. Καζιλα/ Αρχείο ΦΔΕΠαΠ

Επίσης, η ποιότητα του ενδιαιτήματος της πέστροφας εξαρτάται κατά πολύ από τη θερμοκρασία του νερού και την περιεκτικότητά του σε οξυγόνο. Η βέλτιστη θερμοκρασία νερού για την επιβίωση της κυμαίνεται μεταξύ 8 – 19 oC, ενώ οι τιμές πάνω από 26 oC μπορεί να είναι θανατηφόρες.

Γνωρίζουμε ότι οι απαιτήσεις σε περιεκτικότητα οξυγόνου για την κοινή πέστροφα και τα περισσότερα μέλη της οικογένειας των σολομοειδών είναι υψηλότερες από αυτές των περισσότερων ψαριών (Elliott 1994) και ότι όλα τα σολωμοειδή επιλέγουν να δημιουργούν τη «φωλιά» τους σε κρύο, καλά οξυγονωμένο χαλικώδες υπόστρωμα (Hunter 1991, Elliott 1994).

Η διατροφή της πέστροφας αποτελείται από ψάρια, βενθικούς οργανισμούς, τροφή παρασυρόμενη από τη ροή και έντομα, ενώ η εισροή εντόμων και οργανισμών στον ποταμό από άλλες πηγές (εκτός ποταμού) μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή τροφής, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες.

Καθεστώς διατήρησης

 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός για την Προστασία της Φύσης (IUCN) έχει κατατάξει το είδος Salmo peristericus ως «Κινδυνεύον» εξαιτίας του υψηλού κατακερματισμού των ενδιαιτημάτων της, της περιορισμένης εξάπλωσής της και της παρατηρούμενης συνεχιζόμενης μείωσης των πληθυσμών της. Επίσης, στο Εθνικό Κόκκινο Βιβλίο επίσης έχει χαρακτηριστεί ως «Κινδυνεύον».

 

Έχει παρατηρηθεί μείωση του πληθυσμού από το 1960 μέχρι σήμερα (μαρτυρίες κατοίκων). Πολυετής έρευνα στο είδος δείχνει ότι ο πληθυσμός παραμένει σταθερός τα τελευταία χρόνια, αλλά έχει πολλές διακυμάνσεις από έτος σε έτος και έχει καταγραφεί με βάση ιστορικά στοιχεία και περιορισμός του πληθυσμού στα ανώτερα τμήματα των ποταμών και των παραπόταμων αλλά τα στοιχεία που έχουμε δεν μπορούν να τεκμηριώσουν τους λόγους για αυτή τη μείωση.

Endangered

Βιβλιογραφία

 

  • Crivelli, A. J., Kουτσερή, I. & S. Petkovski. 2008. Η πέστροφα των Πρεσπών, Salmo peristericus, Karaman 1938: Σχέδιο Δράσης για ένα απειλούμενο είδος, Άγιος Γερμανός
  • Λεγάκις, Α. & Μαραγκού, Π. (επιμ. εκδ). 2009. Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Αθήνα, 528 σελ.

 

Μάθετε περισσότερα