Ερπετά- Αμφίβια

Η ποικιλία της ερπετοπανίδας της περιοχής αποτελείται από 22 είδη από τα 72 είδη ερπετών της Ελλάδας (σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ερπετολογικής εταιρίας). Πρόκειται για 2 είδη χελωνών, 9 είδη σαυρών και 11 είδη φιδιών.

Η μεγαλύτερη αφθονία σε είδη έχει βρεθεί στην αγροτική ζώνη, η οποία παρουσιάζει μεγαλύτερη δομική πολυπλοκότητα, ενώ ο αριθμός των ειδών και ο πληθυσμός κάθε είδους μειώνονται έντονα με την αύξηση του υψομέτρου.

Τα ερπετά αποτελούν βασική τροφή για διάφορα αρπακτικά πουλιά, ενώ γνωρίζουμε και ότι οι χελώνες αποτελούν επίσης σημαντική τροφή και για την αρκούδα στην περιοχή.

Τα περισσότερα είδη ερπετών της περιοχής έχουν ανατολικο-Μεσογειακή καταγωγή, κάποια είναι ενδημικά των Βαλκανίων, όπως οι σαύρες Algyroides nigropunctatus και η Podarcis erhardii και μόνο λίγα έχουν καταγωγή από τη Βόρεια Ευρώπη όπως η σαύρα Lacerta agilis, η οποία εντοπίζεται αποκλειστικά σε αλπικά και υποαλπικά λιβάδια πάνω από τα 1600μ υψόμετρο, και το φίδι Coronella austriaca.

Τα ερπετά χρησιμοποιούν μια μεγάλη ποικιλία βιότοπων. Στα δάση οξιάς τις περιοχής μπορεί να συναντήσουμε την Ablepharus kitaibelii, που συνήθως κρύβεται κάτω από πεσμένα φύλλα, ξύλα, πέτρες και παρόλο που είναι σαύρα, η κίνησή της θυμίζει περισσότερο τα φίδια. Ακόμη, μπορεί να συναντήσουμε την ιδιαίτερη Anguis graeca που είναι μια άποδη σαύρα.

Σε μικτά δάση βελανιδιάς ή αρκεύθων είναι πιθανό να συναντήσουμε στο βραχώδες υπόστρωμα, στα ανοίγματα του δάσους, τις σαύρες Podarcis muralis, P. Erhardii, Lacerta viridis και την Algyroides nigropunctatus.

Στις λίμνες θα συναντήσουμε τα  φίδια Natrix natrix και N. Tessellata.

Τέλος, στην περιοχή συναντούμε 2 είδη οχιάς, την [simple_tooltip content=’Για αυτό το είδος και για την αμμόσαυρα Lacerta agilis, η Ελλάδα αποτελεί το νοτιότερο σημείο εξάπλωσής τους‘]Vipera berus[/simple_tooltip] (Αλπική οχιά) που περιορίζεται στα ορεινά λιβάδια και την κοινή Vipera ammodytes.

Σύμφωνα με το [simple_tooltip content=’Το Κόκκινο Βιβλίο  των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας πρωτοεκδόθηκε το 1992 και η δεύτερη έκδοση ακολούθησε το 2009 από την Ελληνική Ζωολογική Εταιρία (ΕΖΕ). Ο στόχος του ήταν και είναι να καταγράψει την κατάσταση διατήρησης των ειδών της ελληνικής πανίδας, να ξεχωρίσει τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση και να εντοπίσει, στο βαθμό που αυτό είναι δυνατόν, τις κυριότερες απειλές και τα πλέον αναγκαία μέτρα για την προστασία και τη διατήρηση αυτών των ειδών. Κατά τη διαδικασία αξιολόγησής τους, τα είδη εξετάζονται με βάση καθορισμένα κριτήρια και εντάσσονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες. Οι 7 διαφορετικές κατηγορίες που χρησιμοποιούνται αντιστοιχούν στη σχετική εκτίμηση της πιθανότητας εξαφάνισης ενός είδους, ή ακόμη και του υποπληθυσμού ενός είδους όταν πρόκειται για αξιολογήσεις σε εθνικό ή περιφερειακό (μεσογειακό, ευρωπαϊκό) επίπεδο.’]Κόκκινο Βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας[/simple_tooltip], το μόνο είδος της περιοχής που εντάσσεται σε μια από τις 3 κατηγορίες κινδύνου (CR, EN & VU) είναι η μεσογειακή χελώνα Testudo hermanni που κατατάσσεται ως Τρωτό (VU) είδος. Το είδος εξαπλώνεται σε όλη σχεδόν τη χώρα και η Ελλάδα φιλοξενεί παγκόσμια το μεγαλύτερο πληθυσμό από μεσογειακές χελώνες. Ωστόσο όλοι σχεδόν οι πληθυσμοί της παρουσιάζουν έντονες και συνεχιζόμενες τάσεις μείωσης.

Όσον αφορά τα αμφίβια, στην περιοχή έχουν καταγραφεί 11 είδη (οκτώ είδη Άνουρων και τρία είδη Ουρόδηλων), από τα 24 της χώρας, αριθμός ιδιαίτερα μεγάλος τόσο για την Ελλάδα όσο και για την υπόλοιπη Βαλκανική Χερσόνησο και οφείλεται στη μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων, στην ύπαρξη μεγάλων εκτάσεων με ρηχά νερά γύρω από τις λίμνες αλλά και στο συνδυασμό της γειτνίασης των ορεινών οικοσυστημάτων με τις λίμνες.

Τα περισσότερα είδη βρίσκονται κοντά στις λίμνες και ο αριθμός τους μειώνεται σταδιακά καθώς αυξάνεται το υψόμετρο, καθώς δηλαδή κινείται κανείς από το επίπεδο των λιμνών προς τα αλπικά λιβάδια. Μερικά είδη αμφιβίων είναι στενά συνδεδεμένα με ένα τύπο βιοτόπου ή το υδάτινο στοιχείο, ενώ άλλα παρουσιάζουν μια ευρύτερη εξάπλωση. Οι σημαντικότερες και κρισιμότερες ζώνες για αυτά είναι τα υγρά λιβάδια, όπου αναπαράγονται τα περισσότερα είδη σε μεγάλους αριθμούς.

Ένα πολύ κοινό είδος στην περιοχή, από το επίπεδο των λιμνών μέχρι και τα αλπικά λιβάδια, είναι ο Bufo bufo (Φρύνος ή Μπράσκα), ένα νυχτόβιο είδος και ανεξάρτητο από το υγρό στοιχειό με εξαίρεση την περίοδο αναπαραγωγής. Επίσης, κοινή παρουσία εμφανίζουν οι σαλαμάνδρες (Salamandra salamandra), ζώα που μπορούν να ζήσουν έξω από το νερό αλλά απαιτούν υψηλά επίπεδα υγρασίας, και είναι πιθανό να τις συναντήσετε τις βροχερές ημέρες του φθινοπώρου.

Ακόμη, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο είδη Τρίτωνα που συναντούμε στην περιοχή: τον Triturus macedonicus που εντοπίζεται σε βαθιές μικρές λίμνες για αναπαραγωγή, κοντά στις λίμνες και τα υγρά λιβάδια και ο Lissotriton graecus που εντοπίζεται κυρίως σε τρεχούμενα νερά στα ορεινά.

Επίσης, στην περιοχή ζει και ο σχετικά σπάνιος πηλοβάτης (Pelobates balcanicus), είδος με κέντρο εξάπλωσης την Ασία, όπου στην περιοχή των Πρεσπών, βρίσκεται στο δυτικότερο εύρος της εξάπλωσης του για την Ελλάδα και πιθανότατα και για την Ευρώπη.

Η διατήρηση σημαντικών πληθυσμών αμφιβίων και κυρίως των άνουρων, γύρω από τη λίμνη, είναι σημαντικός διαχειριστικός στόχος για την περιοχή, καθώς γνωρίζουμε πως  αποτελούν βασική πηγή τροφής για πολλά υδρόβια πουλιά, αλλά και για τη βίδρα, ιδιαίτερα την άνοιξη όταν εμφανίζονται οι μεγαλύτεροι αριθμοί των γυρίνων.

Βιβλιογραφία

• Ioannidis and D. Bousbouras. 1997. The space utilization by the reptiles in Prespa National Park. Hydrobiologia 351:135-142
• Bousbouras D, Ioannidis Y (1997). The distribution and habitat preferences of the amphibians of Prespa National Park. In: Crivelli AJ, Catsadorakis G (Eds). Lake Prespa, Northwestern Greece: A Unique Balkan Wetland. Kluwer Academic Publishers, pp. 127-133.
• Λεγάκις, Α. & Μαραγκού, Π. (επιμ. εκδ). 2009. Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Αθήνα, 528 σελ.
• http://www.elerpe.org/a_species.php
• http://www.herpetofauna.gr/